در این مطلب می‌خواهیم در مورد چگونگی ورود داده در SPSS با شما عزیزان صحبت کنیم. اگر با نرم‌افزار SPSS آشنا نیستید، می‌توانید در مجله مدنویس، در مورد این که کاربرد SPSS چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم؟ بخوانید.

فرض کنید اطلاعات آماری خود را از هر طریقی (که رایج‌ترین آن پرسشنامه است) به دست آورده‌اید. حالا می‌خواهید این داده‌ها را وارد برنامۀ SPSS کنید. پس در این آموزش با ما همراه باشید تا ورود داده در SPSS را با هم ببینیم.

انواع ورود داده در SPSS

اول از همه باید بدانید که دادهای آماری را به طور کلی به 2 روش می‌توان وارد برنامۀ  SPSS کرد:

1. وارد کردن داده‌ها از برنامه‌ای دیگر مثل اکسل.
2. وارد کردن دستی داده‌ها در خود spss.

اگر می‌خواهید داده‌هایتان را از برنامه‌ای مثل اکسل وارد SPSS کنید، می‌توانید آموزش انتقال داده از اکسل به SPSS و  کاربرد SPSS در مدیریت را ببینید.

اما در این آموزش در مورد وارد کردن دستی داده‌ها مستقیماً در خود SPSS صحبت می‌کنیم.

آشنایی با فضای کار SPSS

برنامۀ SPSS را باز کنید. اول کار یک صفحۀ خالی مشاهده می‌کنید که قرار است داده‌هایتان را همینجا وارد کنید. اما شاید هم از قبل فایلی در SPSS شما باز بوده. در این صورت برای باز کردن فایل جدید خالی به مسیر File> New> Data بروید.

همان‌طور که می‌بینید، سرتیتر همۀ ستون‌ها فعلاً با “Var” پر شده. در این قسمت‌ها قرار است نام متغیرهایمان را که معرف داده‌ها هستند وارد کنیم. سطرها هم با اعداد 1، 2 و … پر شده‌اند. در واقع زیر هر ستون که متعلق به یک متغیر است، داده‌های مربوط به آن متغیر را از شمارۀ 1 به بعد وارد می‌کنیم.

ورود داده در SPSS

حالا برای ورود داده در SPSS مراحل زیر را طی کنید:

مرحلۀ 1: ورود متغیرها در SPSS

اگر در مورد تعیین مشخصات متغیرها اطلاعات زیادی ندارید، بهتر است اول آموزش کامل کار با متغیرها در SPSS را در این لینک ببینید. اما در این قسمت سعی می‌کنیم کمی در مورد تعریف متغیرها برای ورود داده در SPSS صحبت کنیم.

تعیین مشخصات متغیرها

برای تعیین مشخصات و کلاً کار کردن با خود متیغرها همیشه باید در تب Variable View (پایین و سمت چپ صفحه) باشید. پس روی این تب کلیک کنید. مشخصاتی که اصولاً تعیین کردن آن‌ها برای متغیرها ضروری است، به شرح زیر است:

نام متغیر

نام متغیر را بنا به داده‌هایی که قرار است برایش وارد کنید، زیر ستون Name بنویسید. مثلاً اینجا در ستون اول نام متغیر را “School_Class” را نوشتیم. چون قرار است داده‌های مربوط به پایۀ دانش‌آموزان را در این ستون وارد کنیم.

نوع متغیر

برای انتخاب نوع متغیر، روی سلولی که در ردیف متغیر مورد نظر و زیر ستون Type است کلیک کنید. با این کار یک گزینۀ آبی کنار این سلول ظاهر می‌شود. روی آن کلیک کنید.

حالا در این پنجرۀ Variable Type که باز شده، می‌توانید نوع متغیر و تعداد ارقام اصلی و اعشاری را تعریف کنید.

اگر داده‌هایتان از نوع عددی هستند، یعنی برای داده‌هایی که یا خودشان عددی اند (مثل سن) و یا خودشان حروفی‌اند اما قرار است جای آن‌ها کد عددی تعریف کنیم گزینۀ Numeric را انتخاب کنید (در ادامه در مورد این کدها توضیح می‌دهیم).

در قسمت Width تعداد ارقام اصلی (صحیح) داده‌هایتان را تعیین کنید. مثلاً در مورد پایه‌های تحصیلی در این مثال، در قسمت Width می‌نویسیم 2. چون عدد پایۀ تحصیلی نهایتاً تا 12 (12 سال تحصیلی) است که 2 رقم است. حالا اگر عددتان قرار است اعشاری هم باشد (مثلاً برای وارد کردن نمرات) در قسمت Decimal Places حداکثر تعداد رقم اعشار را بنویسید. مثلاً عدد 2، که به این معنی است که نمره‌ها را تا دو رقم اعشار وارد می‌کنید.

نکتۀ مهم: در SPSS به جای نوشتن خود داده با حروف، یک عدد به نمایندگی می‌نویسیم. مثلاً اینجا عدد 1 به جای دانش آموز سال اولی و … وارد می‌کنیم. حالا چطور این اعداد را در  SPSS تعریف کنیم که هر کدام نمایندۀ چه داده‌ای است؟ برای این کار کافیست مراحل زیر را طی کنید:

تعریف کد برای داده‌های حروفی

همان‌طور که گفتیم برای ورود داده در SPSS وقتی داده‌هایمان عددی نیستند، برای آن‌ها کد تعریف می‌کنیم. اگر گزینه‌های پرسشنامه بله و خیر باشند (یا به طور کلی برای هر سؤالی که جوابش دو گزینه‌ای است) می‌توانید کدهای 0 و 1 را برای آن‌ها تعریف کنید.

علاوه بر این گاهی در مورد داده‌های عددی هم یک سری بازۀ مشخص برای ما مهم‌اند. مثلاً فرض کنید می‌خواهیم سن افرادی که به پرسشنامه جواب داده‌اند را دسته‌بندی کنیم و فقط بازۀ سن برایمان مهم است نه سن دقیق افراد. پس برای اینکار مثلاً برای بازۀ 20 تا 30 سال عدد 1 را تعریف می‌کنیم، برای بازۀ 30 تا 40 سال عدد 2 و به الی آخر … . حالا ببینیم این کدها را کجا باید تعریف کنیم؟

برای آن متغیر که می‌خواهید عدد یا کدی برایش تعریف کنید، روی سلولی که در ردیف آن متغیر و در ستون Value است کلیک کنید (احتمالاً در این سلول فعلاً کلمۀ “None” نوشته شده). حالا روی دکمۀ آبی رنگی که کنار سلول ظاهر شده کلیک کنید. با این کار این پنجره برایتان باز می‌شود:

در این پنجره باید در قسمت Value کد مد نظرتان را وارد کنید و در قسمت Label عبارتی که مربوط به آن کد است. مثلاً برای سال اولی‌ها در قسمت Value کد 1 و در قسمت Label سال اول یا First year را می‌نویسیم. بعد که یک کد و لیبلش را نوشتید، روی گزینۀ Add کلیک کنید. حالا کد و لیبل بعدی را بنویسید. تا جایی‌که مثلاً برای همۀ سال‌های تحصیلی کدها را تعیین کنید.

وقتی معرفی کدها تمام شد، OK را بزنید. این کار را برای هر دستۀ دیگری از داده‌ها که حروفی هستند انجام دهید.

مرحلۀ 2:

حالا که تعریف متغیرها انجام شد، روی تب Data View که کنار تب Variable View است کلیک کنید. همان‌طور که بالاتر هم گفتیم، در این حالت نمایش، نام متغیرها در ردیف اول نشان داده می‌شوند. داده‌ها هم در ستون‌های زیر متغیرها وارد می‌شوند. مثلاً متغیر School_Class در ردیف و ستون اول نشان داده می‌شود و دادۀ مربوط به پایۀ دانش‌آموز اول زیر ستون School_Class  و در ردیف 1 وارد می‌شود.

مرحلۀ 3:

پس با توجه به توضیحات بالا شروع کنید داده‌های خود را به ترتیب زیر ستون‌ها از ردیف 1 وارد کنید.

نکته: فراموش نکنید که دائماً کارتان را ذخیره کنید تا اگر به هر دلیلی برنامه بسته شد، کل داده‌هایتان پاک نشود.

می‌توان گفت ورود داده در SPSS مهم‌ترین مرحلۀ کار با برنامۀ SPSS برای تحلیل آماری است. چرا که اگر داده‌ها درست وارد نشوند، طبیعتاً تحلیل نهایی هم درست نخواهد بود. پس سعی کنید این کار را با دقت و صبر و حوصله انجام دهید. اگر سؤالی دارید می‌توانید در قسمت نظرات با ما در تماس باشید.