استرس و اضطراب همواره از بزرگ‌ترین چالش‌هایی بوده که بشر با آن دست و پنجه نرم می‌کرده و همیشه به دنبال راهی برای مبارزه با آن بوده است. اما اولین قدم برای مقابله با اضطراب و دلهره، شناسایی علت آن است. طبیعتاً اگر ریشه استرس و اضطراب را بدانیم ، میتوانیم مقابلۀ راحت‌تر و بهتری با آن داشته باشیم. پس تا انتهای این مطلب از مدنویس همراه ما باشید تا با هم نگاهی به ریشه استرس و اضطراب بیاندازیم.
چرا باید ریشه استرس و اضطراب را پیدا کنیم؟
دلهره و اضطراب گاهی در بعضی از افراد چنان عمیق یا طولانی مدت می‌شود که تحمل آن خارج از ظرفیت فرد است. در چنین شرایطی ممکن است افراد تصمیم بگیرند به سراغ کارهایی بروند که فقط مثل یک مُسَکن عمل می‌کنند و دردی را درمان نمی‌کنند. مواردی مثل استعمال دخانیات، مصرف مشروبات الکلی، پرخوری و … که خود این موارد به مرور زمان اضطراب را شدیدتر می‌کنند. به خصوص زمانی که فرد تصمیم بگیرد آن عامل را ترک کند یا مصرف آن را کاهش دهد.
علاوه بر این گاهی اضطراب شدید باعث می‌شود که عکس‌العمل اشتباهی نسبت به اتفاقات زندگی داشته باشیم و اجازه دهیم اضطرابمان برایمان تصمیم بگیرد. عکس‌العملهایی مثل پاک کردن صورت مسأله، به تعویق انداختن کارها، ترس از مواجهه با مسائل مهم زندگی و … .
علاوه بر تمام موارد بالا، دلهره و اضطراب بیش از حد آسیب‌های جدی روانی و جسمانی به افراد وارد می‌کند که برطرف کردن آن‌ها به مراتب از مقابله با اضطراب سخت‌تر است. آسیب‌هایی مثل: کاهش قوای سیستم ایمنی بدن، آسیب به بخش هیپوکامپوس مغز، مشکلات کلیوی، ضعیف شدن حافظه، اختلال در سیستم گوارش و … .
علائم دیگری که گاهی با استرس و اضطراب همراه می‌شوند
بسته به ویژگی‌های شخصیتی و جسمانی افراد و همین‌طور نوع اضطراب، گاهی حالات دیگری هم با احساس دلهره و اضطراب همراه می‌شوند. از مهم‌ترین این علائم، احساس افسردگی است. اگر فردی در یک بازۀ زمانی طولانی مدت با دلهره و اضطراب دست و پنجه نرم کند، ممکن است در نهایت دچار افسردگی شود. این مورد نیز یکی دیگر از دلایل اهمیت شناخت علت دلهره و اضطراب و مبارزه با آن است.
بنابراین استرس و دلهرۀ شدید مقوله‌ای است که هرگز نباید آن را به حال خود رها کنیم. بلکه باید ریشه‌ها و دلایل آن را بشناسیم تا هم درمان آن برایمان راحت‌تر باشد و هم بتوانیم تا جای ممکن از شدت گرفتن آن جلوگیری کنیم. در ادامه سعی می‌کنیم به چند علت ریشه استرس و اضطراب که جزو رایج‌ترین دلایل استرس در سرتاسر دنیا هستند، اشاره کنیم.
وجود بعضی از ویژگی‌های شخصیتی
طبق تحقیقاتی که دربارۀ رابطۀ ویژگی‌های شخصیتی و میزان دلهره و اضطراب انجام شده، افرادی که دارای بعضی از ویژگی‌های شخصیتی هستند، بیشتر دچار استرس می‌شوند. مهم‌ترین این ویژگی‌های شخصیتی شامل موارد زیر است:
- کمال‌گرایی
- ترسو بودن
- اعتماد به نفس پایین
- تمایل به مدیریت بیش از حد امور و …
سابقۀ خانوادگی
گاهی بعضی از افراد در شرایطی دچار استرس و اضطراب می‌شوند که دیگران در مواجهه با چنین شرایطی می‌توانند آرامش خود را حفظ کنند. خیلی اوقات دلیل چنین اضطرابی سابقۀ خانوادگی است که باعث شده اضطراب و استرس جزو مشخصات ژنتیکی افراد باشد. در واقع افرادی که به طور ژنتیکی مضطرب هستند، در شرایطی دچار دلهره و اضطراب می‌شوند که شاید حتی خودشان باور دارند که دلیلی برای اضطراب وجود ندارد؛ اما احساس می‌کنند کنترل این دلهره خارج از توان آن‌هاست.
کنترل استرس ژنتیکی مثل هر مشخصۀ دیگری که مربوط به ژنتیک افراد است، به راهکارها و روش‌های خاصی نیاز دارد که در چنین شرایطی بهتر است برای حل آن حتماً با مشاور مشورت شود.
بارداری و زایمان
یک ریشه استرس و اضطراب ، بارداری یا زایمان است. ریشۀ این استرس می‌تواند موارد مختلفی باشد که معمول‌ترین آن‌ها تغییرات فیزیکی، تغییرات هورمونی، احساس کم‌توانی در قبال فشار کاری و … هستند.
احساس اضطراب و افسردگی جزو رایج‌ترین عوارض بارداری است و معمولاً جایی برای نگرانی نیست. اما اگر این دلهره و اضطراب از حد طبیعی فراتر برود، به منظور حفظ سلامتی مادر و همین‌طور کودک (در دوران بارداری) بهتر است با مشاور صحبت کنید.
رژیم غذایی ناسالم
رژیم عذایی ناسالم عوارضی دارد که احتمالاً با بیشتر آن‌ها آشنا هستید. اما یکی از مهم‌ترین این عوارض افزایش دلهره و اضطراب است. از طرفی احساس دلهره می‌تواند به خودی خود میل به مصرف بعضی از مواد غذایی را افرایش دهد که مصرف آن‌ها نه تنها اضطراب را کاهش نمی‌دهند، بلکه باعث افزایش سطح هورمون کورتیزول شده و استرس را شدیدتر می‌کنند. از جملۀ این مواد غذایی موارد زیر است:
- بستنی و شیر گاو (این مواد غذایی در بعضی موارد می‌توانند باعث بروز اضطراب شوند که با کنترل مصرف آن‌ها، می‌توانید تا حدودی تأثیر آن‌ها را در خود شناسایی کنید).
- مواد غذایی نمکی
- انواع سس و نوشابه
- مواد غذایی شیرین شده با شکر
- شکلات
- فست فودها
- قهوه (قهوه جزو خوراکی‌هایی است که اگر در زمان درست و با مقدار درست مصرف نشود، می‌تواند سطح هورمون کورتیزول را به طور قابل توجهی بالا ببرد. می‌توانید دربارۀ بهترین زمان مصرف قهوه در این لینک بیشتر بخوانید).
بنابراین به خصوص اگر مستعد مضطرب بودن هستید، سعی کنید مصرف این مواد غذایی را به طور جدی (به خصوص در شرایطی که در معرض عوامل دیگر استرس هستید) کنترل کنید.
مشکلات جسمی
همان‌طور که بالاتر اشاره کردیم، اضطراب می‌تواند باعث آسیب‌های جسمانی شود. اما این نکته هم لازم به ذکر است که گاهی علت دلهره و اضطراب ، بعضی از مشکلات جسمانی فرد است. ریشۀ این دسته از اضطراب‌ها گاهی به طور مستقیم به نگرانی از بابت بیماری و درمان آن برمی‌گردد. اما گاهی اوقات این بیماری‌ها به طور غیر مستقیم ارگان‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و نهایتاً باعث دلهره و اضطراب می‌شوند. از جمله بیماری‌هایی که می‌توانند منجر به شکل‌گیری اضطراب شوند موارد زیر هستند:
- دیابت
- آسم
- فشار خون بالا
- بیماری‌های قلبی
- تیروئید پرکار و … .
اگر فردی دچار چنین مشکلاتی باشد، تشخیص این که آیا این بیماری می‌تواند ریشه استرس و اضطراب او باشد یا نه، با پزشک متخصص است.
وقوع اتفاقات پی در پی اضطراب‌آور
گاهی ریشه استرس و اضطراب به یک مورد برنمی‌گردد و مجموعه‌ای از دلایل کوچک و بزرگ باعث شکل‌گیری این حالات می‌شوند. به خصوص زمانی که در یک بازۀ زمانی بلند مدت چندین اتفاق اضطراب‌آور برای فرد پیش می‌آید، باعث می‌شود کنترل شرایط از اختیار او خارج شود. از مهم‌ترین دلایلی که ممکن است باعث پیدایش اضطراب‌های عمیق و دنباله‌دار شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فشار کاری یا تغییر شغل
- تغییر در برنامه‌های روزانه
- مشکلات خانوادگی و رابطه‌ای
- شوک عاطفی سنگین و … .
بنابراین اگر در معرض وقوع چنین اتفاقاتی هستید، باید بیشتر به فکر سلامتی روانی و جسمانی خود باشید و بهتر است با یک مشاور مشورت کنید تا از شدت گرفتن دلهره و اضطراب جلوگیری کنید.
سخن پایانی
اضطراب جزو مواردی است که اگر آن را پشت گوش بیاندازید و برای کنترل و درمان آن اقدام نکنید، به مرور عمیق‌تر و کنترل آن سخت‌تر خواهد شد. بنابراین اگر جزو افرادی هستید که دچار دلهره‌های شدید و عمیق می‌شوید، حتماً هر چه زودتر ریشه استرس و اضطراب خود را پیدا کنید. گاهی اضطراب‌های سطحی‌تر را می‌توان بدون مراجعه به پزشک برطرف کرد. اما اگر این دلهره و استرس از نوع شدید و عمیق باشد، بهتر است برای مقابله با آن نزد مشاور بروید. از این که تا پایان این مطلب از مدنویس همراه ما بودید، سپاسگزاریم. خوشحال می شویم نظرات خود را با ما در میان بگذارید. می‌توانید در مورد بهترین راه‌های کاهش استرس در این لینک بخوانید و این مطلب را هم برای دوستان خود بفرستید.
