راه‌های تقویت حافظه در اسلام کدامند؟

اسلام جزو کامل‌ترین ادیان آسمانی است که هدف و غایت انسان را سعادت و خوشبختی او می‌داند و انسان‌ها نیز موظف به پاک نگه داشتن و مراقبت از جسم و روح خود هستند. در دین اسلام به همه مسائل زندگی پرداخته شده اما از مؤمنین خواسته شده است که با تفکر و تعقل در آیات و احادیث پیامبران خودشان به این آگاهی در مورد مسائل زندگی برسند. آن‌ها را تشویق می‌کند تا مسائلی را که می‌توانند، از طریق علم بیاموزند، و به عبارتی بسیاری از تصمیم گیری ها را به خودشان واگذار کرده است. البته در برخی از متون به توصیه‌هایی در رابطه با‌ مواد غذایی و تقویت حافظه در اسلام اشاره شده است که در این مطلب می‌خواهیم به آنها بپردازیم.

راه‌های تقویت حافظه در اسلام

با مطالعه در منابع اسلامی می‌توان گفت که موارد زیر برای تقویت حافظه در اسلام توصیه شده است:

تغذیه مناسب

به طور کلی تغذیه نقش مهمی را برروی بدن انسان ایفا می‌کند و از تأثیر آن بر حافظه نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. از جمله مواردی که درباره تقویت حافظه در متون اسلامی به آن‌ها اشاره شده است، خوردن کشمش و عسل و خودداری از خوردن غذاهای داغ، ترشی و پنیر است. زیرا از نظر طب سنتی نیز غذاهایی با طبع سرد باعث زوال عقل می‌شوند.

همچنین استفاده از موادی که گلوکز طبیعی دارند و مواد دارای فسفر و ویتامین‌ها بسیار توصیه شده است. مانند خرما، عسل، لبنیات، گوجه‌فرنگی، پرتقال، سبزیجات تازه و جگر.

در کتاب مفاتیح‌الجنان نیز آمده است که: خوردن مداوم مویز به صورت ناشتا خصوصاً اگر سرخ و به تعداد بیست و یک دانه باشد، خوردن عدس و عسل، خوردن حلوا و گوشت نزدیک گردن در تقویت حافظه بسیار مؤثر هستند.

رعایت بهداشت و نظافت

یکی دیگر از روش‌های تقویت حافظه در اسلام رعایت بهداشت است. همانطور که در آیه‌ای از قرآن گفته شده است که نظافت و پاکیزگی جزوی از اسلام است می‌توان حدس زد که رعایت بهداشت در حافظه نیز تأثیر دارد. برای مثال در بسیاری از روایت‌ها از ائمه و بزرگان دین به اهمیت مسواک زدن در تقویت حافظه اشاره شده است.

یادداشت مطالب

از جمله راه‌کارهایی که هم در اسلام و هم از نظر علمی ثابت شده که سبب کاهش فراموشی شده و حافظه را تقویت می‌کند یادداشت کردن مطالب است. یادداشت مطالب باعث می‌شود که اطلاعات به گونه‌ای به ذهن شما منتقل شوند که ماندگارتر بوده و سبب تقویت حافظه می‌شود.

آرامش ذهنی

هرچه ذهن آرامش بیشتری داشته باشد اطلاعات در آن ماندگارتر خواهد بود. انجام اموری که به آرامش ذهن کمک می‌کند مانند ورزش، پیاده‌روی، خواندن دعا و قرآن، خواندن نماز و … بسیار توصیه شده است.

سخنان بزرگان در باب تقویت حافظه

* حضرت علی علیه‌السلام به نقل از پیامبر اکرم صل الله علیه و آله می‌فرمایند: پنج چیز است که فراموشی را برطرف کرده، باعث افزایش حافظه می‌شود و بلغم و سردی موجود در مزاج انسان‌ها را از بین می برد:

۱) مسواک زدن ۲) روزه گرفتن ۳) خواندن قرآن ۴) خوردن عسل ۵) جویدن کندر

* فیلسوف نامدار ایرانی، شهاب الدّین سهروردی درباره تأثیر امور معنوی بر حافظه می گوید: کسی که کند ذهن و کم حافظه است، هر روز بعد از نماز صبح، ذکر یا حی یا قیوم را بگوید، دیگر از دانسته‌هایش چیزی را از کف نمی‌دهد و از آنها احساس خستگی نمی‌کند، همچنین حافظه‌اش زیاد و فراموشی‌اش کم خواهد شد.

* سخنی به نقل از امام صادق در کتاب الکافی برای افزایش حافظه موجود است که امام می‌فرمایند:  مسواک زدن یازده ویژگی دارد، از سنت است، دهان را پاکیزه می‌کند، چـشـم را جـلا می‌دهد، پروردگار را راضی می‌کند، بلغم را از بین می‌برد، حافظه را تقویت می‌کند، دندان‌ها را سفید می‌کند، حسنات را دو چندان می‌کند، پـیـلـه دنـدان‌ها را از بین می‌برد، لثه را محکم می‌کند، اشـتـهـای به غذا را باز می کند و ملائک را خوشحال می‌کند.

تاثیر تغذیه در تقویت حافظه

* امام رضا علیه‌السلام نیز در دستورالعملی برای افزایش توان یادگیری می‌فرماید: فراوان کندر بخورید، آن را در دهان نگه دارید و بجوید، برای من جویدن آن دوست داشتنی‌تر است. کندر بلغم معده را می‌زداید، به هضم غذا کمک می‌کند، آن را تمیز می‌کند و عقل را استحکام می‌بخشد.

* در طب الرضا هم درباره تقویت نیروی حافظه و توان یادگیری آمده است که کسى که می خواهد حافظه‏اش قوى شود، صبح‏ها ناشتا نزدیک هفت مثقال مویز بخورد و کسانى که به نیروى حافظه بیشترى احتیاج دارند هر روز سه قطعه زنجبیل را که به عسل آغشته شده است بخورند و نیز مقدارى خردل با غذاى خود مصرف کنند. و شخصی که می خواهد خردش نیرومند گردد هر روز سه دانه هلیله را با نبات بکوبد و میل کند.

تاثیر خواب بر تقویت حافظه در اسلام

* در روایتی از کتاب من لا یحضره الفقیه نیز آمده است که روزی شخصی نزد پیامبرصل الله علیه و آله آمد و عرض کرد که من حافظه قوی داشتم و اکنون فراموشکار شده‌ام. پیامبر فرمودند: آیا قبلاً خواب قیلوله می‌کردی و حال ترک کرده‌ای؟ گفت: آری، پیامبر فرمودند: دوباره انجام بده. آن شخص فرموده‌ی ‌حضرت را انجام داد و حافظه‌اش برگشت. ( خواب قبل از ظهر را قیلوله می‌گویند)

نقش انواع میوه‌ و سبزیجات در تقویت حافظه

در بسیاری از کتاب‌های معتبر اسلامی به نقشی که میوه و سبزیجات بر تقویت حافظه دارند، از زبان پیامبران و معصومین نقل شده است که ما برخی از آن‌ها را در این بخش جمع‌آوری کرده‌ایم:

• مویز:

کسی که بر خوردن مویز ناشتا مداومت نماید، فهم و حافظه و ذهن، روزیش می شود و از بلغم کم خواهد شد. (بحارالانوار، صفحه ۲۶۰)

• به:

از پیامبر صل الله علیه و آله نقل شده است که توصیه فرموده‌اند، به بخورید چرا که ذهن را افزون می‌کند.

• انار:

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده است که فرمودند: انار را با پیه آن بخورید که سبب می‌شود معده دباغی شده و توانایی ذهن افزایش یابد‌. (الکافی، صفحه ۳۵۲)

• کرفس:

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله فرمود: بر شما باد به خوردن کرفس که غذای الیاس و یسع و یوشع بود. کرفس، انسدادها را می‌گشاید، دل را طراوت می‌دهد، حافظه می‌آورد و دیوانگی، جذام، پیسی و ترس را دور می‌کند.

• سرکه:

سفره ای نزد امام رضا علیه السلام پهن کردند که در آن سرکه و نمک بود و ایشان با سرکه غذا را آغاز کردند، از امام پرسیدند: فدایت شوم، به ما امر کردید که با نمک آغاز کنیم، امام فرمودند: این دو مثل همند، به درستی که سرکه، ذهن را قوی می کند و عقل را زیاد می نماید. ( الکافی، صفحه ۳۲۹)

تقویت حافظه و حفظ قرآن

حفظ قرآن از صدر اسلام به عنوان یک سنت و عبادت بزرگ نزد مسلمانان بوده است. تلاوت قرآن  علاوه بر اثرات زیادی که بر روح و جسم انسان دارد باعث افزایش هوش و حافظه نیز می‌شود که از نظر معنوی برای تقویت حافظه در اسلام توصیه شده است. تکرار مداوم آیات باعث می‌شود که ذهن برای یادگیری بیشتر فعال شده و از طریق فعالیت مغز به افزایش حافظه کمک می‌کند. از آیت الله مکارم شیرازی نیز نقل شده است که خواندن آیاتی از قرآن کریم مانند آیت‌الکرسی باعث افزایش حافظه شده و این تنها یکی از برکات قرآن است.

با حفظ قرآن می‌توانید علاوه بر تقویت حافظه خود به بخشش و تخفیف در مجازات گناهان خود نیز امیدوار باشید. در روایتی آمده است که شخصی نزد حضرت علی به دزدی اعتراف کرد، امام از آن شخص پرسید: آیا از قرآن چیزی می‌دانی؟ شخص گفت: آری، سوره بقره را بخاطر سپرده‌ام. حضرت فرمودند: در مقابل حفظ این سوره دستت را به تو بخشیدم.

اگر شما هم روایتی در باب تقویت حافظه در اسلام می‌دانید، خوشحال می‌شویم در قسمت نظرات برای ما بنویسید. امیدواریم که از این مطلب استفاده کرده باشید و آن را با دیگران نیز به اشتراک بگذارید.