از همان دوران کودکی و مدرسه با گنجاندن ورزش در برنامه هفتگی به ما آموختند که ورزش و تندرستی رابطه مستقیمی باهم دارند. اما دلیل این تأکید بر ورزش و فعالیت بدنی در چیست؟ همه ما در طول زندگی حداقل یکبار تجربه ورزش، چه بسا یک پیادهروی ساده را داشته‌ایم. حس خوب و نشاطی که پس از آن به ما دست می‌دهد، همان دلیل اصلی در تأثیر ورزش بر سلامت روان و همچنین جسم ما است.
تعریف ورزش و فرد دارای سلامت روان
به هرگونه فعالیت فیزیکی بدن که در یک برنامه‌ریزی منظم برای تناسب اندام، گذراندن اوقات فراغت و یا در جهت پیشگیری از بیماری‌های ذهن انجام شود ورزش می‌گویند. از طرفی دیگر هر فردی که دارای حس استقلال، اعتماد و عزت به نفس، روابط اجتماعی خوب و غیره باشد از سلامت روان برخوردار است.
انواع ورزش و تأثیر بر سلامت روان
ورزش انواع مختلفی دارد، اما ما در این بخش به آن دسته از ورزش‌هایی که برروی روح و ذهن ما تأثیر بیشتری دارند می‌پردازیم:
ورزشهای فکری
مغز انسان تا زمان مرگ در حال یادگیری و رشد، و رد و بدل اطلاعات است. اما اگر شما به اندازه کافی از ذهن خود استفاده نکنید (به اصطلاح کار نکشید) به مرور زمان مغز شما در یک مقطع زمانی ثابت مانده و دیگر فعالیتی نخواهد داشت. دلیل بروز آلزایمر و فراموشی‌های ذهنی در سالمندان نیز به همین علت است. حال چه کنیم تا مغز ما فعالیت خود را از دست ندهد؟
ورزشهای فکری از جمله حل جدول، سودوکو، شطرنج، جدول کلمات متقاطع، و همچنین مرور خاطرات، یادآوری نام کشورها، گل‌ها، بازی با کودکان و غیره می‌توانند در فعالیت مغز و جلوگیری از زوال آن به خصوص در افراد سالمند نقش بسزایی داشته باشند.
ورزشهای جسمی
تأثیر ورزش بر سلامت روان از طریق فعالیت‌های جسمی نیز تأمین می‌شود، و توصیه شده است که برای نتیجه گیری مفید از آن، بهتر است که به طور مداوم و به مدت سه بار در هفته انجام شود. در ادامه تعدادی از این ورزش‌ها را باهم بررسی می‌کنیم:
مدیتیشن (مراقبه):
در این ورزش تمرکز ذهن شما برروی یک دعا، شیء، صدا، مدل تنفس و … می‌باشد که از این طریق بدن و ذهن شما با یکدیگر هماهنگ شده و انرژی منفی ازخود دور می‌کند. در نتیجه احساس شادی و آرامش عمیق به شما دست می‌دهد. درباره تاثیر مراقبه در زندگی بیشتر بدانید.
پیادهروی:
پیادهروی در طول روز می‌تواند در سلامت روان شما نقش مؤثری داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که دویدن و یا پیادهروی را در فضای باز تجربه می‌کنند نسبت به افرادی که برروی تردمیل و در فضاهای بسته انجام می‌دهند از حس نشاط و شادابی بیشتری برخوردار می‌شوند.
پیلاتس:
پیلاتس ورزشی است که تمرکز آن برروی ذهن و جسم است و علاوه بر اینکه در تقویت ماهیچه‌ها و کم کردن وزن نقش دارد، برروی آرامش ذهن و همچنین کاهش استرس نیز بسیار مؤثر است.
آشنایی با فواید و تأثیر ورزش بر سلامت روان
همانطور که بیماری‌های جسمی، بیماری‌های روانشناختی را در بر دارد، ورزش و افزایش قدرت جسمانی نیز باعث افزایش روحیه در افراد می‌شود.در ادامه فوایدی که صحت آنها ثابت شده و نشان دهنده تأثیر ورزش بر سلامت روان است را نام میبریم:
افزایش اعتماد به نفس
افرادی که ورزش انجام می‌دهند نسبت به کسانی که انجام نمی‌دهند در طول روز با ورزش احساس می‌کنند که کار مفیدی انجام داده‌اند، از تناسب اندام بهتری برخوردار هستند، در شرایط مختلف دارای خود کنترلی هستند و در کل حس رضایت بیشتری نسبت به خودشان دارند. همه این عوامل باعث افزایش اعتماد به نفس در فرد می‌شود.
تقویت حافظه و تمرکز
انجام ورزشهای هوازی معمولاً باعث افزایش ضربان قلب شده، اکسیژن بیشتری را وارد مغز می‌کند و در نتیجه موجب آزاد شدن هورمون اندروفین که به هورمون حافظه نیز معروف است، از غده هیپوتالاموس می‌شوند. ترشح این هورمون در مغز علاوه بر احساس شادی و خوشحالی، باعث تقویت حافظه و تمرکز شما نیز می‌شود.
افزایش آرامش و خواب راحت‌تر
افرادی که خواب راحتی را تجربه نمی‌کنند در طول روز از شادی و نشاط کمتری برخوردار هستند، بی حوصله و عبوس هستند و در دراز مدت سیستم ایمنی ضعیفی خواهند داشت که آنها را در برابر بیماری‌ها ضعیف می‌کند. کسانی که به طور مداوم حتی به مدت کوتاه ورزش انجام می‌دهند از آرامش بیشتری در هنگام خواب برخوردار هستند و مشکلاتی از این قبیل نخواهند داشت.
افزایش انرژی
تفکر اشتباهی که برخی از افراد دارند این است که ورزش باعث می‌شود انرژی کاهش یابد، اما این در صورتی است که ورزش نه تنها از انرژی شما نمی‌کاهد بلکه باعث افزایش آن نیز می‌شود.احساس خستگی پس از ورزش امری طبیعی است ولی این نوع خستگی نسبت به خستگی ناشی از کار روزانه بسیار متفاوت است.
جلوگیری از ناهنجاری‌های ذهنی با ورزش
همانطور که ورزش می‌تواند حس نشاط را در شما افزایش دهد، همچنین می‌تواند از بیماری‌های ذهنی و احساس ناتوانی و خستگی نیز پیشگیری کند.
پیشگیری و درمان افسردگی
افرادی که دچار افسردگی می‌شوند طبق دستور پزشک ملزم به استفاده از داروهای ضد افسردگی می‌شوند که این داروها عوارض زیادی را در پی دارند. اگر می‌خواهید از این دوروها و عوارضشان به دور باشید، بهترین روش ورزش است. ورزش باعث می‌شود تا فرد به توانایی‌ها و قابلیت‌های درونی خود پی ببرد و از انزواطلبی و در ادامه آن از ابتلا به افسردگی پیشگیری کند.
پیشگیری از اعتیاد
ورزش به افراد ورزشکار سلامت روان را هدیه می‌دهد، کسانی که ورزش را به عنوان سبکی از زندگی خود انتخاب کرده‌اند دارای روحیه بالا بوده و احساس کمبود نخواهند داشت. این افراد نسبت به کسانیکه ورزش نمی‌کنند کمتر در معرض خطر ابتلا به مواد مخدر و روان‌گردان هستند، زیرا حس سرزندگی و عزت نفس در آنها مانع از این کار می‌شود.
کنترل اضطراب و استرس
به دلیل سخت شدن شرایط زندگی همه ما دچار استرس و اضطراب می‌شویم. استرس علاوه بر درگیر کردن ذهن باعث بیماری‌های جسمی از جمله سردرد، ناراحتی‌های معده، کم خوابی و..نیز می‌شود و اگر در دراز مدت به طول انجامد سبب بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون و دیابت می‌شود. راه حل کنترل این شرایط شروع ورزش کردن است. ورزش باعث می‌شود تا ذهن از فشارهای روزمره آزاد شده واسترس و اضطراب کاهش یابد.
چگونه در خود برای ورزش ایجاد انگیزه کنیم؟
برای ایجاد انگیزه سعی کنید ورزش را با فرد مورد علاقه‌تان برنامه‌ریزی کنید و یا در کلاس‌های گروهی شرکت کنید. فعالیت‌ها و حرکاتی که شوق بیشتری برای انجام آنها در ورزش دارید را در مراحل اولیه انجام دهید. اگر ورزش در خانه به شما حس خوبی نمی‌دهد، به محل مورد علاقه خود که می‌تواند پارک، کوه و یا هرجای دیگری باشد بروید و ورزش کنید. برای خودتان لباس ورزشی راحت و با رنگ شاد انتخاب کنید تا انرژی مثبت را به شما انتقال دهد.
تأثیر سلامت روان در افزایش طول عمر
مهم‌ترین عامل افزایش طول عمر تأثیر ورزش بر سلامت روان است. استرس و اضطراب، آلزایمر، و همچنین خودکشی ناشی از افسردگی از جمله دلایل مرگ و میر در دهه‌های اخیر هستند. افرادی که در دوران جوانی به طور مداوم ورزش می‌کنند، دوران پیری سالم‌تری را تجربه می‌کنند و از بیماری‌های ذهنی در امان خواهند بود، و در نتیجه طول عمر بیشتری دارند.
مدت زمان مفید برای ورزش
مدت زمان کافی برای پیاده روی ۳۰ دقیقه در روز می‌باشد. افرادی که سالخورده هستند نیز ۳۰ دقیقه فعالیت و ورزش در طی روز برایشان کفایت می‌کند. برای تمرینات هوازی نیز دو روز در هفته به مدت ۱۵۰ دقیقه بهترین بازدهی را خواهد داشت.
