می‌توان گفت اکثر افراد شاغل تا به حال حداقل در مقطعی از زمان، استرس در محیط کار را تجربه کرده‌اند. اما استرس علاوه بر این که ممکن است باعث دلزدگی از کار شود، آسیب‌های روحی و جسمی زیادی نیز به همراه دارد. به همین منظور در این مطلب از مدنویس، قصد داریم دربارۀ دلایل استرس در محیط کار و راه‌های مقابله با آن صحبت کنیم. همراه ما باشید.
مهم‌ترین دلایل استرس در محیط کار
شاید بعضی از افراد دلایل شخصی منحصر به خود را برای استرس در محیط کار داشته باشند. اما رایج‌ترین دلایل آن که بین همۀ شاغلین در سر تاسر دنیا مشترک است، عوامل زیر است:
- حجم کاری سنگین
- حقوق کم
- عدم وجود فرصت‌های شغلی برای رشد و پیشرفت
- علاقه نداشتن به کار
- احساس عدم وجود حمایت در محیط کاری
- تضاد خواسته‌ها و انتظارات
- شفاف نبودن شرایط کاری حال حاضر و آیندۀ شغلی و … .
چرا باید به فکر کنترل استرس در محیط کار باشیم؟
شاید بعضی از شاغلین با تمام شدن ساعت کاریشان و یا در روزهای تعطیل، احساس کنند که میزان استرسشان تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. در مقابل بعضی از افراد حتی در ساعات بیکاری هم تحت تأثیر استرس در محیط کار هستند. در هر دو صورت، استرس‌های پیاپی منقطع یا ممتد باعث آسیب‌های جسمی و روحی زیادی می‌شود. این آسیب‌ها در افراد مختلف به شکل‌های متفاوتی بروز پیدا می‌کند. اما رایج‌ترین این آسیب‌ها شامل موارد زیر است:
- فشار خون بالا
- اختلالات خواب
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- افسردگی
- اضافه وزن
- بیماری‌های قلبی
- اختلالات گوارشی
- خستگی بیش از حد و …
علاوه بر این آسیب‌ها، فردی که دائم دچار استرس در محیط کار باشد، ممکن است برای فرار از این استرس به عادت‌های غلطی مثل سیگار کشیدن، پرخوری، مصرف الکل و … پناه ببرد. طبیعتاً این عادت‌ها به خودی خود سلامتی را تهدید می‌کنند. علاوه بر این اگر فرد زمانی تصمیم به ترک یا کم کردن این عادت‌ها بگیرد، ممکن است سطح استرس بالاتری را تجربه کند.
گام‌های کنترل استرس در محیط کار
با توجه به آسیب‌های استرس در محیط کار که بالاتر ذکر کردیم، بهترین کار این است که برای جلوگیری از این آسیب‌ها، سعی کنیم ریشۀ آن‌ها، یعنی خود استرس را برطرف کنیم. خوشبختانه استرس در محیط کار ، مشکل غیر قابل حلی نیست. فقط کافیست مقابله با آن را جزو اولویت‌های برنامۀ روزانۀ خود قرار دهید. در ادامه سعی می‌کنیم در مورد مهم‌ترین گام‌هایی که باید برای مقابله با استرس در محیط کار بردارید، صحبت کنیم. فراموش نکنید که مقابله با استرس در محیط کار به تدریج شکل می‌گیرد. پس ناامید نشوید و مراحل زیر را مصرانه طی کنید.
عوامل استرس‌زا را شناسایی کنید
اولین قدم برای شروع کنترل استرس در محیط کار ، این است که ریشۀ این استرس و عوامل تشدید کنندۀ آن را شناسایی کنید. برای این کار بهتر است به مدت یک یا دو هفته، از احوالات خود یادداشت‌برداری کنید. همۀ عوامل را شامل عوامل درونی و بیرونی (مثل شرایط فیزیکی خود، احساسات، شرایط محیط اطراف و … )، افراد پیرامون خود و هر چیز دیگری که احساس می‌کنید باعث افزایش استرستان می‌شود را یادداشت کنید. با این کار می‌توانید الگوی استرس و منشأ آن را تا حدود زیادی شناسایی کنید.
روش‌های مقابله با استرس خود را شناسایی کنید
حتی اگر در مواقع وقوع استرس نمی‌دانید که برای مقابله با آن باید چه کار کنید، احتمالاً خودآگاه یا ناخودآگاه، به سراغ یک راه حل موقتی می‌روید. شناسایی این راه حل‌ها جزو گام‌های مهم برای مقابله با استرس است. بنابراین در مدت همان یک یا دو هفته، دقت کنید که در مواقع استرس چه پاسخی به شرایط می‌دهید. این پاسخ ممکن است سیگار کشیدن، نوشیدن آب، خوردن فست‌فود و … باشد.
روش درست را جایگزین کنید
حالا که عوامل استرس‌زا و پاسخ معمول خود را به آن‌ها شناسایی کردید، قدم بعدی جایگزین کردن پاسخ و روش درست مقابله با این استرس است. در ادامه به بهترین روش‌ها و راه حل‌هایی که می‌توانند تأثیر شگرفی در کنترل استرس داشته باشند اشاره می‌کنیم:
- ورزش کردن (ورزش با کاهش سطح هورمون کورتیزول یا همان هورمون استرس‌زا، کنترل جریان خون، اکسیژن‌رسانی به بدن و … کمک فوق‌العاده‌ای به کاهش استرس در محیط کار می‌کند. سعی کنید به خصوص در مواقع استرس، حتی در هر چند دقیقه ورزش کنید. برای مثال ورزش یوگا، جزو بهترین ورزش‌ها برای کنترل استرس است).
- پرداختن به کارهای مورد علاقه؛ مثل سینما رفتن، کتاب خواندن، بازی کردن و … .
- یادگیری و انجام منظم راه‌های افزایش آرامش بدن؛ راه‌هایی مثل مدیتیشن، تمرین تنفس عمیق درست و … .
- خواب کافی با کیفیت خوب
- کاهش مصرف کافئین و … .
می‌توانید دربارۀ راه‌های مقابله با استرس در این لینک بیشتر بخوانید. دقت کنید که این موارد جزو معمول‌ترین راه حل‌ها هستند. اما هر فردی ممکن است راه حل منحصر به خود را داشته باشد. بنابراین لیستی از علایق خود تهیه کنید تا برای پرداختن به آن‌ها، برنامه‌ریزی کنید.
مرزهای خود را تعیین کنید
در دنیای دیجیتالی امروز، شاید گاهی افراد از هم انتظار داشته باشند که ۲۴ ساعته در دسترس باشند. اما عدم وجود مرزبندی بین ساعات کاری و ساعات شخصی، ممکن است استرس را بیشتر کند. بنابراین برای ساعات کاری خود یک زمانبندی تعیین کنید و آن را با کارفرما و سایر همکاران خود در میان بگذارید. مثلاً به آن‌ها بگویید که از ساعت ۹ شب به بعد نمی‌توانید به پیام‌ها و تلفن‌های آن‌ها پاسخ دهید.
با کارفرمای خود صحبت کنید
اگر شما به عنوان یک عضو از یک گروه، در محیط کار خود آرامش نداشته باشید، این امر بر ارتباطات موثر شما در محیط کار هم تأثیر منفی خواهد داشت و بهره‌وری گروه را پایین خواهد آورد. این موضوع می‌تواند یک انگیزۀ مهم برای سرپرست گروه یا کارفرما باشد تا تلاش کند که تا جای ممکن محیط آرامی را برای تمام اعضا فراهم کند. بنابراین با کارفرما یا همکاران خود دربارۀ عوامل استرس‌زای محیط کار صحبت کنید. مثلاً اگر حجم کارتان باعث استرستان می‌شود، به کارفرمای خود بگویید که تا جای ممکن از حجم کارتان کم کند. فراموش نکنید که خیلی اوقات بعضی از این عوامل و چالش‌ها می‌تواند فقط با صحبت کردن برطرف شود.
زمانی را برای تجدید قوا صرف کنید
اگر در معرض استرس در محیط کار هستید، باید به خودتان استراحت دهید. نکتۀ مهم این است که در این مدت استراحت نه مشغول کار باشید و نه به مسائل کاری فکر کنید و تا جای ممکن به فعالیت‌های آرامش‌بخش و علایق خود بپردازید. این استراحت می‌تواند در صورت امکان یک بازۀ زمانی بلند مدت باشد. اما حتی مثلاً استراحت‌های آخر هفته یا روزهای مرخصی هم می‌تواند بار استرس را تا حد زیادی از دوشتان بردارد.
برای کنترل استرس در محیط کار ، از دیگران کمک بگیرید
گاهی مشورت و صحبت با اطرافیان مثل خانواده، دوستان یا سایر افراد شاغل، می‌تواند کمک زیادی برای مقابله با استرس در محیط کار باشد. علاوه بر این صحبت کردن با یک مشاور، همیشه جزو بهترین گزینه‌هاست. بنابراین اگر احساس کردید که برای کنترل این استرس به مشورت نیاز دارید، حتماً با یک مشاور صحبت کنید و یادداشت‌های احوالات خود را که بالاتر به آن‌ها اشاره کردیم، با او در میان بگذارید.
کلام آخر
فراموش نکنید که استرس هرگز نمی‌تواند بر ارادۀ شما غلبه کند. بنابراین اگر شما هم جزو آن دسته از افراد هستید که در حال حاضر استرس در محیط کار را تجربه می‌کنید، هر چه زودتر برای کنترل آن برنامه‌ریزی کنید. از این که تا پایان این مطلب از مدنویس همراه ما بودید، سپاسگزاریم. خوشحال می شویم اگر شما هم از تجربیات خود در این زمینه برای ما بنویسید و این مطلب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
